Een van de meest verontrustende trends waar John Piper na vijfentwintig jaar als voorganger van zijn gemeente op terugkeek was de trend van zelfvertrouwen en zelfliefde. Vooral in de jaren zeventig en tachtig was die populair. Er werd gezegd dat zelfvertrouwen de sleutel was tot Christelijke liefde: Heb jezelf meer lief en je zult ook anderen beter kunnen liefhebben.
Maar dit is misleidend. Wat de Bijbel van Christenen vraagt is veel radicaler. Het is radicaler omdat de Bijbel ons niet oproept om onszelf meer lief te hebben, maar om anderen lief te hebben met de ijver en toewijding waarmee we onszelf op dit moment al liefhebben. Deze radicalere roeping om lief te hebben is zo’n hoge en veeleisende roeping dat John Piper deze openbaring ronduit “verwoestend” noemt – verwoestend omdat het christendom hierdoor echt “een onmogelijke religie” wordt. Hieronder legt John Piper het uit in een van zijn preken in 2005.
Een van de meest verontrustende trends waar John Piper na vijfentwintig jaar als voorganger van zijn gemeente op terugkeek was de trend van zelfvertrouwen en zelfliefde. Vooral in de jaren zeventig en tachtig was die populair. Er werd gezegd dat zelfvertrouwen de sleutel was tot Christelijke liefde: Heb jezelf meer lief en je zult ook anderen beter kunnen liefhebben.
Maar dit is misleidend. Wat de Bijbel van Christenen vraagt is veel radicaler. Het is radicaler omdat de Bijbel ons niet oproept om onszelf meer lief te hebben, maar om anderen lief te hebben met de ijver en toewijding waarmee we onszelf op dit moment al liefhebben. Deze radicalere roeping om lief te hebben is zo’n hoge en veeleisende roeping dat John Piper deze openbaring ronduit “verwoestend” noemt – verwoestend omdat het christendom hierdoor echt “een onmogelijke religie” wordt. Hieronder legt John Piper het uit in een van zijn preken in 2005.
Wat heeft zelfliefde te maken met de oproep om anderen lief te hebben? In Romeinen 13:9 wordt Leviticus 19:18 aangehaald. Deze tekst wordt aangehaald door Jezus; door Jakobus en ook door Paulus. Dit is de koninklijke wet van de liefde: “U zult uw naaste liefhebben als uzelf.” Mijn vraag is: Wat betekent dit: “als uzelf” – “zoals je jezelf liefhebt”?
Ik ben hier nu 25 jaar. Dat hebben we woensdagavond gevierd. Ik weet nog dat dit een van de belangrijkste aandachtspunten waren in mijn leven, zes jaar voor ik hier kwam, van 1974 tot 1989. Wat betekent dit: “als uzelf”? Ik geef je deze achtergrond omdat de dingen misschien veranderd zijn. Ik hoor dit psychologische schema dat op dit vers is gebouwd en dat zo verkeerd was, nu niet meer zoveel als dertig en twintig jaar geleden. Maar ik zal je vertellen wat het is, voor het geval dit nog steeds actueel is, en voor het geval je er door meegetrokken bent. Ik wil je dan graag terug te trekken.
Het Evangelie van zelfvertrouwen
Jarenlang schreven christenen artikelen en boeken waarin ze zeiden dat dit gebod betekende dat de reden waarom mensen niet van anderen houden is dat ze niet geleerd hebben om genoeg van zichzelf te houden, daarom is het de taak van therapie, onderwijs, opvoeding en prediking om mensen te helpen meer van zichzelf te houden zodat ze de middelen hebben om van andere mensen te houden. En in dat idee betekende zelfliefde altijd zelfvertrouwen.
De universele oorzaak van alle problemen van kinderen, huwelijken en zakelijke conflicten is een gebrek aan eigenwaarde en daarom is het de taak van alle therapeuten, alle predikers, alle ouders en alle opvoeders om meer eigenwaarde te voeden in het leven van hun kleine kinderen en in het leven van hun werknemers. Dat was het idee maar het zat er op verschillende punten totaal naast.
Ten eerste gaat dit Bijbelse gebod er van uit dat we onszelf allemaal al liefhebben en dat we helemaal niet hoeven te leren om van onszelf te houden. Deze tekst veronderstelt dat we onszelf liefhebben. Iedereen hier, zonder uitzondering, heeft een intense liefdesrelatie met zichzelf. Dat hoef je niet te leren.
En, ten tweede, heeft het niets te maken met zelfvertrouwen. Je liefde voor jezelf is heel simpel je verlangen om gelukkig te zijn en daardoor doe je er alles aan wat nodig is om je leven te maken zoals jij dat wilt. Hij spreekt niet alsof je eerst moet leren om jezelf te waarderen, zodat je vervolgens door die rijke waardering voor je kwaliteiten, nu vrij bent om anderen lief te hebben — dat zou dan waarschijnlijk betekenen dat je hen helpt om ook te waarderen hoe geweldig ze zijn.
Iedereen wil gelukkig zijn
Dat is niet de manier waarop Paulus dacht. De woorden zijn geen bevel om jezelf lief te hebben; ze zijn een veronderstelling: heb je naaste lief zoals je jezelf al liefhebt — het is verder geen vraag of je jezelf genoeg liefhebt.
Hier is een voorbeeld in Efeze 5. Paulus heeft het in Efeze 5 over echtgenoten en echtgenotes. Hij neemt het gebod om je naaste lief te hebben en past het toe op mannen en vrouwen. Hoe heeft een man, in deze termen, een vrouw dus lief? Het gaat als volgt: “Zo moeten de mannen hun eigen vrouwen liefhebben als hun eigen lichamen. Wie zijn eigen vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief.” Dan voegt hij in vers 29 deze verbazingwekkend cruciale uitspraak toe: “Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt en koestert het, zoals ook de Heere de gemeente.” (Efeze 5:28-29). Niemand heeft ooit zichzelf gehaat, maar voedt en koestert zichzelf. Iedereen, zonder uitzondering, heeft zichzelf lief – hoe hoog of laag zijn gevoel van eigenwaarde ook is.
- Iedereen wil eten en we doen er bijna alles voor, als we maar hongerig genoeg zijn.
- Iedereen wil drinken en niet sterven van de dorst, en we doen er bijna alles aan om onszelf van drinken te voorzien als we maar dorst genoeg hebben.
- Iedereen wil ongelukken en de dood vermijden en we zullen er alles aan doen om niet voor een trein of vrachtwagen te stappen, vergif te drinken of op een andere manier te sterven.
We houden veel van het leven en onze gezondheid. En als iemand tegenwerpt: “Maar hoe zit het dan met masochisten en zelfmoordslachtoffers? Zijn dat uitzonderingen? Ik bedoel, die behandelen zichzelf toch niet goed?” Nee, masochisten en zelfmoordslachtoffers zijn geen uitzonderingen op deze regel.
Een masochist is een persoon die, om hele trieste en zieke redenen, voldoening vindt in het pijn doen van zichzelf of die er voldoening in vindt om naar de dokter te gaan. Ik heb gesproken met mensen die zichzelf snijden. Ik vroeg een jonge vrouw waar we mee werkten: “Waarom snijd je jezelf?” Ze had grote snijwonden op haar buik. Ze zei: “Het is de enige keer dat iemand me aanraakt.” Ze wilde aangeraakt worden. Ze hield enorm van zichzelf. “Raak me aan. Dokters, raak me aan.”
Hetzelfde geldt voor zelfmoord. De enige reden waarom mensen zelfmoord plegen is omdat het leven zo pijnlijk is geworden dat ze er niet meer tegen kunnen en ze willen ontsnappen. Ze willen gewoon van de pijn af, dat is zelfliefde. “Ik wil de pijn niet meer.”
Iedereen wordt graag geprezen en zonder genade zeggen en doen we allemaal, hoe subtiel ook, dingen om aardig gevonden te worden, om geprezen te worden. Er is een enorm werk van goddelijke genade nodig om je van die afgod te bevrijden. We houden van de lof van mensen. Iedereen heeft eigenliefde. Jezus beveelt het niet; hij veronderstelt het.
Zoek het goede voor anderen
Veel mensen denken dat het heel radicaal zou zijn als Jezus zou zeggen: “Stop met het liefhebben van jezelf en ga anderen zo liefhebben. Verlang niet meer naar je eigen geluk, je eigen welzijn. Stop daarmee, dood dat, kruisig dat, sterf daaraan en ga iets doen dat niet voortkomt uit verlangens naar je eigen geluk en doe gewoon plichtsgetrouwe, liefdevolle dingen.” Sommige mensen zouden zeggen dat dat echt radicaal is, en ik denk dat dat inderdaad radicaal is.
Maar dat is nog lang niet zo radicaal als wat Jezus zegt, wat Paulus zegt, wat Jakobus zegt en wat Leviticus zegt. Zij zeggen: “Heb je naaste op zo lief: zoals je jezelf intens liefhebt. Maak je eigen verlangen om te leven, maak je eigen verlangen naar geluk, de maatstaf voor je verlangen naar het geluk van anderen.” Je hebt het over radicaliteit, je hebt het over levensveranderende, hartverscheurende, onmogelijke eisen. Luister naar deze eis: Heb je naaste lief zoals je jezelf liefhebt.
- Als je vol energie je eigen geluk nastreeft, wees dan ook vol energie om het geluk van je naaste na te streven.
- Als je creatief bent in het nastreven van je eigen geluk, wees dan creatief in het nastreven van het geluk van je naaste.
- Als je vasthoudend en standvastig bent in het nastreven van je eigen geluk, wees dan vasthoudend en standvastig in het nastreven van het geluk van je naaste.
Paulus zegt niet allereerst dat je voor je naaste dezelfde dingen moet verlangen die jij ook verlangt; hij zegt: “Verlang naar het goede voor hen zoals je ook naar het goede voor jezelf verlangd. Maak de mate van je eigen zelfzucht, die erg hoog is, tot de maatstaf van je streven naar hun welzijn.”
Een radicaal en onmogelijk bevel
Dit is verwoestend, het zet je leven op zijn kop. Je zit thuis. Je geniet gewoon van een avond. Het voelt goed — je zit op sociale media, je bekijkt een video, je eet wat lekkers, je praat met elkaar. En dan hoor je Jezus zeggen: “Heb vanavond je naaste lief zoals jij zelf deze avond graag wilt.” Dat is gewoon verschrikkelijk. Meet je streven naar het geluk van anderen af aan het streven naar je eigen geluk.
- Hoe streef je naar het goede voor jezelf? Streef op die manier naar het goede voor de ander.
- Heb je honger? Zoek een hongerige buurtgenoot en geef hem te eten.
- Heb je dorst? Geef je dorstige naaste te drinken.
- Ben je eenzaam? Zoek iemand die eenzaam is en sluit vriendschap.
- Ben je bang? Zoek iemand om te troosten.
- Je wilt een goed cijfer halen voor je volgende examen. Anderen willen dat ook. Help hen.
Dat is radicaal. Dat is veel radicaler dan te zeggen: “Verlang niet langer en gehoorzaam gewoon” Het is veel radicaler omdat het zegt: “Al deze intense verlangens die ik heb voor mijn eigen geluk worden niet opzij gezet; ze worden omgezet, ze krijgen een andere klank. Dezelfde energie, dezelfde verlangens, dezelfde begeerten zijn nu verlangens voor jou en jouw redding, jouw geluk en jouw welzijn, jouw maag die vol is, jouw geest die onderwezen is en jouw leven dat zin heeft. Alle dingen die ik wil, wil ik nu, met diezelfde energie, voor jou.”
Het christendom is een onmogelijke religie. Dit is een norm die overweldigend is en die me doet verlangen naar een wonder in mijn leven.
Wat heeft zelfliefde te maken met de oproep om anderen lief te hebben? In Romeinen 13:9 wordt Leviticus 19:18 aangehaald. Deze tekst wordt aangehaald door Jezus; door Jakobus en ook door Paulus. Dit is de koninklijke wet van de liefde: “U zult uw naaste liefhebben als uzelf.” Mijn vraag is: Wat betekent dit: “als uzelf” – “zoals je jezelf liefhebt”?
Ik ben hier nu 25 jaar. Dat hebben we woensdagavond gevierd. Ik weet nog dat dit een van de belangrijkste aandachtspunten waren in mijn leven, zes jaar voor ik hier kwam, van 1974 tot 1989. Wat betekent dit: “als uzelf”? Ik geef je deze achtergrond omdat de dingen misschien veranderd zijn. Ik hoor dit psychologische schema dat op dit vers is gebouwd en dat zo verkeerd was, nu niet meer zoveel als dertig en twintig jaar geleden. Maar ik zal je vertellen wat het is, voor het geval dit nog steeds actueel is, en voor het geval je er door meegetrokken bent. Ik wil je dan graag terug te trekken.
Het Evangelie van zelfvertrouwen
Jarenlang schreven christenen artikelen en boeken waarin ze zeiden dat dit gebod betekende dat de reden waarom mensen niet van anderen houden is dat ze niet geleerd hebben om genoeg van zichzelf te houden, daarom is het de taak van therapie, onderwijs, opvoeding en prediking om mensen te helpen meer van zichzelf te houden zodat ze de middelen hebben om van andere mensen te houden. En in dat idee betekende zelfliefde altijd zelfvertrouwen.
De universele oorzaak van alle problemen van kinderen, huwelijken en zakelijke conflicten is een gebrek aan eigenwaarde en daarom is het de taak van alle therapeuten, alle predikers, alle ouders en alle opvoeders om meer eigenwaarde te voeden in het leven van hun kleine kinderen en in het leven van hun werknemers. Dat was het idee maar het zat er op verschillende punten totaal naast.
Ten eerste gaat dit Bijbelse gebod er van uit dat we onszelf allemaal al liefhebben en dat we helemaal niet hoeven te leren om van onszelf te houden. Deze tekst veronderstelt dat we onszelf liefhebben. Iedereen hier, zonder uitzondering, heeft een intense liefdesrelatie met zichzelf. Dat hoef je niet te leren.
En, ten tweede, heeft het niets te maken met zelfvertrouwen. Je liefde voor jezelf is heel simpel je verlangen om gelukkig te zijn en daardoor doe je er alles aan wat nodig is om je leven te maken zoals jij dat wilt. Hij spreekt niet alsof je eerst moet leren om jezelf te waarderen, zodat je vervolgens door die rijke waardering voor je kwaliteiten, nu vrij bent om anderen lief te hebben — dat zou dan waarschijnlijk betekenen dat je hen helpt om ook te waarderen hoe geweldig ze zijn.
Iedereen wil gelukkig zijn
Dat is niet de manier waarop Paulus dacht. De woorden zijn geen bevel om jezelf lief te hebben; ze zijn een veronderstelling: heb je naaste lief zoals je jezelf al liefhebt — het is verder geen vraag of je jezelf genoeg liefhebt.
Hier is een voorbeeld in Efeze 5. Paulus heeft het in Efeze 5 over echtgenoten en echtgenotes. Hij neemt het gebod om je naaste lief te hebben en past het toe op mannen en vrouwen. Hoe heeft een man, in deze termen, een vrouw dus lief? Het gaat als volgt: “Zo moeten de mannen hun eigen vrouwen liefhebben als hun eigen lichamen. Wie zijn eigen vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief.” Dan voegt hij in vers 29 deze verbazingwekkend cruciale uitspraak toe: “Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt en koestert het, zoals ook de Heere de gemeente.” (Efeze 5:28-29). Niemand heeft ooit zichzelf gehaat, maar voedt en koestert zichzelf. Iedereen, zonder uitzondering, heeft zichzelf lief – hoe hoog of laag zijn gevoel van eigenwaarde ook is.
- Iedereen wil eten en we doen er bijna alles voor, als we maar hongerig genoeg zijn.
- Iedereen wil drinken en niet sterven van de dorst, en we doen er bijna alles aan om onszelf van drinken te voorzien als we maar dorst genoeg hebben.
- Iedereen wil ongelukken en de dood vermijden en we zullen er alles aan doen om niet voor een trein of vrachtwagen te stappen, vergif te drinken of op een andere manier te sterven.
We houden veel van het leven en onze gezondheid. En als iemand tegenwerpt: “Maar hoe zit het dan met masochisten en zelfmoordslachtoffers? Zijn dat uitzonderingen? Ik bedoel, die behandelen zichzelf toch niet goed?” Nee, masochisten en zelfmoordslachtoffers zijn geen uitzonderingen op deze regel.
Een masochist is een persoon die, om hele trieste en zieke redenen, voldoening vindt in het pijn doen van zichzelf of die er voldoening in vindt om naar de dokter te gaan. Ik heb gesproken met mensen die zichzelf snijden. Ik vroeg een jonge vrouw waar we mee werkten: “Waarom snijd je jezelf?” Ze had grote snijwonden op haar buik. Ze zei: “Het is de enige keer dat iemand me aanraakt.” Ze wilde aangeraakt worden. Ze hield enorm van zichzelf. “Raak me aan. Dokters, raak me aan.”
Hetzelfde geldt voor zelfmoord. De enige reden waarom mensen zelfmoord plegen is omdat het leven zo pijnlijk is geworden dat ze er niet meer tegen kunnen en ze willen ontsnappen. Ze willen gewoon van de pijn af, dat is zelfliefde. “Ik wil de pijn niet meer.”
Iedereen wordt graag geprezen en zonder genade zeggen en doen we allemaal, hoe subtiel ook, dingen om aardig gevonden te worden, om geprezen te worden. Er is een enorm werk van goddelijke genade nodig om je van die afgod te bevrijden. We houden van de lof van mensen. Iedereen heeft eigenliefde. Jezus beveelt het niet; hij veronderstelt het.
Zoek het goede voor anderen
Veel mensen denken dat het heel radicaal zou zijn als Jezus zou zeggen: “Stop met het liefhebben van jezelf en ga anderen zo liefhebben. Verlang niet meer naar je eigen geluk, je eigen welzijn. Stop daarmee, dood dat, kruisig dat, sterf daaraan en ga iets doen dat niet voortkomt uit verlangens naar je eigen geluk en doe gewoon plichtsgetrouwe, liefdevolle dingen.” Sommige mensen zouden zeggen dat dat echt radicaal is, en ik denk dat dat inderdaad radicaal is.
Maar dat is nog lang niet zo radicaal als wat Jezus zegt, wat Paulus zegt, wat Jakobus zegt en wat Leviticus zegt. Zij zeggen: “Heb je naaste op zo lief: zoals je jezelf intens liefhebt. Maak je eigen verlangen om te leven, maak je eigen verlangen naar geluk, de maatstaf voor je verlangen naar het geluk van anderen.” Je hebt het over radicaliteit, je hebt het over levensveranderende, hartverscheurende, onmogelijke eisen. Luister naar deze eis: Heb je naaste lief zoals je jezelf liefhebt.
- Als je vol energie je eigen geluk nastreeft, wees dan ook vol energie om het geluk van je naaste na te streven.
- Als je creatief bent in het nastreven van je eigen geluk, wees dan creatief in het nastreven van het geluk van je naaste.
- Als je vasthoudend en standvastig bent in het nastreven van je eigen geluk, wees dan vasthoudend en standvastig in het nastreven van het geluk van je naaste.
Paulus zegt niet allereerst dat je voor je naaste dezelfde dingen moet verlangen die jij ook verlangt; hij zegt: “Verlang naar het goede voor hen zoals je ook naar het goede voor jezelf verlangd. Maak de mate van je eigen zelfzucht, die erg hoog is, tot de maatstaf van je streven naar hun welzijn.”
Een radicaal en onmogelijk bevel
Dit is verwoestend, het zet je leven op zijn kop. Je zit thuis. Je geniet gewoon van een avond. Het voelt goed — je zit op sociale media, je bekijkt een video, je eet wat lekkers, je praat met elkaar. En dan hoor je Jezus zeggen: “Heb vanavond je naaste lief zoals jij zelf deze avond graag wilt.” Dat is gewoon verschrikkelijk. Meet je streven naar het geluk van anderen af aan het streven naar je eigen geluk.
- Hoe streef je naar het goede voor jezelf? Streef op die manier naar het goede voor de ander.
- Heb je honger? Zoek een hongerige buurtgenoot en geef hem te eten.
- Heb je dorst? Geef je dorstige naaste te drinken.
- Ben je eenzaam? Zoek iemand die eenzaam is en sluit vriendschap.
- Ben je bang? Zoek iemand om te troosten.
- Je wilt een goed cijfer halen voor je volgende examen. Anderen willen dat ook. Help hen.
Dat is radicaal. Dat is veel radicaler dan te zeggen: “Verlang niet langer en gehoorzaam gewoon” Het is veel radicaler omdat het zegt: “Al deze intense verlangens die ik heb voor mijn eigen geluk worden niet opzij gezet; ze worden omgezet, ze krijgen een andere klank. Dezelfde energie, dezelfde verlangens, dezelfde begeerten zijn nu verlangens voor jou en jouw redding, jouw geluk en jouw welzijn, jouw maag die vol is, jouw geest die onderwezen is en jouw leven dat zin heeft. Alle dingen die ik wil, wil ik nu, met diezelfde energie, voor jou.”
Het christendom is een onmogelijke religie. Dit is een norm die overweldigend is en die me doet verlangen naar een wonder in mijn leven.
Beluister hier het origineel
